Wpływ zabiegów fizykalnych na RZS

Zabiegi fizykalne mające pozytywny wpływ na leczenie RZS to międzyinnymi:

1. Termoterapia:
a) krioterapia miejscowa lub ogólnoustrojowa (zalecana przed ćwiczeniami)
b) ciepłolecznictwo
2. Elektroterapia
3. Ultradźwięki – fonoforeza

4. Magnetoterapia

5. Wodolecznictwo

6. Elektromagnetyczne pole wielkiej częstotliwości (DKF, Terapuls)


Do zabiegów najsilniej działających przeciwbólowo zalicza się krioterapie (miejscową oraz ogólną), ponieważ następuje zablokowanie zakończeń nerwów przewodzących ból, co prowadzi do szybkiego jego stłumienia. Skutkiem jest ponadto lepsza ruchomość stawów, mogąca się utrzymywać nawet przez dłuższy czas.

Zabiegi krioterapeutyczne powtarzane, co dzień przez 3 tygodnie wywierają wyraźny efekt przeciwbólowy, hamują aktywność procesów zapalnych i przyczyniają sie do rozluźnienia mięśni. Stwierdzono, ze efekt przeciwbólowy po jednokrotnym skorzystaniu z wpływu zimna utrzymuje sie przez 3-4 godziny.

Ponadto zimno pobudza przysadkę mózgową do produkcji hormonu, który zmusza nerki do odkwaszania tkanek, stąd po jakimś czasie objawy chorobowe zmniejszają się.

U chorych z RZS po zakończeniu cyklu 10 zabiegów przy użyciu krioterapii uzyskano skrócenie czasu trwania sztywności porannej, zmniejszenie obwodu stawów, zwiększenie siły chwytu o średnio 30% [Zastosowanie zimna w medycynie – kriochirurgia i krioterapia - Alexander Sieroń].


Kolejnym zabiegiem, który pomaga w leczeniu rzs-u jest użycie ciepła.

Ciepło juz od wielu tysięcy lat stosowano jako środek służący leczeniu reumatyzmu. Ciepło powoduje miejscowo silniejsze ukrwienie i poprzez skórę działa na narządy wewnętrzne. Jednocześnie powoduje zmniejszenie napięcia mięśni, ponieważ działając przez dłuższy czas ciepłem na skórę mięsień w końcu się poddaje i dochodzi do rozluźnienia oraz pobudza przemianę materii. W RZS stosowanie ciepła w okolicach stawów przy istniejącej jeszcze aktywności choroby nie jest dozwolone, gdyż może wywołać skokowe pogorszenie. W stadiach nieaktywnych natomiast można je ostrożnie stosować; jest bardzo pomocne zwłaszcza przy napięciach mięśni grzbietu i tkanek okołostawowych.


W elektroterapii mamy doczynienia z kilkoma rodzajami zabiegów oraz z prądami o różnych częstotliwościach.

W leczeniu RZS szczególne znaczenie ma jonoforeza. Polega na wprowadzeniu do tkanek siłami pola elektrycznego jonów działających leczniczo. Od celu jaki chcemy uzyskać będzie zależał wybór leku.

Wybrane leki używane w jonoforezie to:

Chlorowodorek lidokainy (+) działanie znieczulające
Chlorek wapnia (+) działanie przeciwzapalne
Jodek potasu (-) rozmiękczający wpływ na blizny
Hydrokortyzon (-) działanie przeciwzapalne
Tolazolina (-) rozszerzenie naczyń krwionośnych

Galwanizacja jest zabiegiem leczniczym, w którym wykorzystuje się prąd stały. Przepływ prądu stałego przez tkanki powoduje wytwarzanie w nich ciepła oraz ich przekrwienie, a także wpływa na zmianę pobudliwości nerwów i mięśni. Galwanizację prądem anodowym stosuje się w celu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Prąd katodowy wykorzystuje się do leczenia porażeń wiotkich oraz zaburzeń krążenia obwodowego.


Prądy diadynamiczne (DD) - są to prądy małej częstotliwości powstałe w wyniku nałożenia na prąd stały impulsów prądu zmiennego. Wykazują one silne działanie przeciwbólowe i przekrwienie, zmniejszające napięcie mięśni.


Prądy interferencyjne są to prądy średniej częstotliwości, powstające w wyniku nałożenia się dwóch prądów przemiennych w taki sposób, aby interferencja zachodziła w miejscu procesu chorobowego w głębi tkanek. Pobudzają do skurczy mięśnie szkieletowe, zwiększają przekrwienie tkanek, mają zastosowanie w leczeniu stanów bólowych zwłaszcza dużych stawów.


Metoda TENS (Transcutaneous Electrical Nervous Stimulation) jest odmianą elektrostymulacji, wykorzystującą prądy impulsowe o niskiej częstotliwości (1-150 Hz), zbliżonej do częstotliwości prądów fizjologicznych. Każdy rodzaj unerwienia reaguje na inną częstotliwość.
Np.: unerwienie naczynioruchowe, reaguje na częstotliwość 1,5-5 Hz.; Unerwienie mięśni wolnokurczliwych - na częstotliwość 5-25 Hz, szybkokurczliwych na 30-100 Hz (zależnie od typu). Unerwienie czuciowe i autonomiczne - na częstotliwość 8-15 Hz itd.
TENS, zależnie od dobranych parametrów osłabia czucie bólu, zmniejszając ilość sygnałów wysyłanych przez nerwy bólowe do kory mózgowej.
Parametry stymulacyjne (częstotliwość, szerokość impulsu, modulacja, czas) mają wpływ na poszczególne typy unerwienia i odpowiednie reakcje efektorów. Specjalnie ukształtowane impulsy, powodują wzmożone uwalnianie do krwiobiegu endorfin - produkowanych przez organizm neurohormonów o działaniu podobnym do morfiny. Endorfiny, łagodzą na wiele godzin czucie bólu i stymulują chore tkanki do regeneracji

.
W terapii ultradziwiękowej w podobny sposób substancje czynne można wprowadzać do organizmu przez skórę za pomocą zabiegu zwanego fonoforezą.

Ultradźwięki są falami akustycznymi wywierającymi na organizm człowieka działanie mechaniczne powodując mikro masaż tkanek. Mają właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne, zmniejszające napięcie mięśni, rozszerzające naczynia krwionośne, zwiększające przemianę materii.


Magnetoterapia - jest to leczenie polem magnetycznym, które przenika przez całe ciało docierając do każdej komórki. Ubranie ani opatrunek gipsowy nie jest dla niego przeszkodą. Działanie biologiczne pola magnetycznego polega na pobudzeniu oddychania komórkowego i regeneracji tkanek, zwiększając odporność organizmu, poprawiając ukrwienie tkanek, dając efekt przeciwbólowy, przeciwobrzękowy, przeciwzapalny.


Dowiedziono, iż zmienne pole magnetyczne o przebiegu sinusoidalnym stosowane w sposób przerywany wykazuje u większości chorych hamujący procesy destrukcyjne w stawach, ponieważ działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie [Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie - Alexander Sieroń].


Diatermia krótkofalowa jest to przegrzanie tkanek pod wpływem pola elektrycznego lub pola magnetycznego o wysokiej częstotliwości w celu uzyskania rozluźnienia mięśni. Diatermia nie uszkadza tkanek. Wyróżnia się w niej dwie metody: kondensatorową i indukcyjną.


Diatermia kondensatorowa wykorzystuje do nagrzania tkanek pole elektryczne. Nagrzewa ona głównie tkanki płytko położone takie jak tkanka tłuszczowa.


Diatermia indukcyjna wykorzystuje do nagrzania tkanek pole magnetyczne, wokół którego zgodnie z prawami Maxwella powstaje wirowe pole elektryczne nagrzewające głównie tkanki głęboko położone takie jak mięśnie.

Terapuls to zabieg wykorzystujący działanie impulsowego pola elektromagnetycznego o
wysokich częstotliwościach. Prawdopodobnie działanie terapeutyczne wiąże się z wpływem pól na elektryczny potencjał błon komórkowych, powodując zmiany fizykochemiczne na poziomie komórek. Z tego powodu impulsowe pole elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwobrzękowe.


Uważam, że fizykoterapia spełnia bardzo ważną rolę w leczeniu RZS jak i również w całej rehabilitacji. Niektórzy twierdzą, ze fizykoterapia nie dokońca przyczynia się do efektów w programie usprawniającym, nie zgadzam się z tym, czego potwierdzeniem jest sam RZS, np. bez krioterapii pacjent na kinezyterapii odczuwałby ogromny ból przy ćwiczeniach a dzięki krioterapii miejsce zmienione chorobą jest znieczulone, co pozwala osiągać duże efekty przy minimalnych bólach lub z całkowitym wyłączeniem bólu, także fizykoterapia jest nieodzownym elementem pozostałych składowych fizjoterapii, ale bardzo ważnym, co jeszcze raz chce podkreślić.